• صفحه اصلي
  • زندگينامه
  • كتابها
    • كتب فارسي
    • كتب عربي
    • دانلود كتاب
  • مقالات
    • سياسي
    • فرهنگي
    • تاريخي
  • مصاحبه
    • سياسي
    • فرهنگي
    • تاريخي
  • خاطرات
    • علما و مراجع
    • شخصيت هاي داخلي
    • شخصيت هاي بين المللي
  • آلبوم
    • شخصيتهاي بين الملي
    • شخصيتهاي ايراني
    • علما و مراجع
    • كنفرانسها
    • مصر
    • واتيكان
    • متفرقه
  • ويژه نامه
  • اخبار
    • اخبار سايت
    • اخبار فرهنگي
  • پيوندها
  • تماس با ما

ويژه نامه

يادمان استاد خسروشاهي رحمت الله عليه
يادمان استاد خسروشاهي رحمت الله عليه

تبليغات

پايگاه اطلاع رساني مركز بررسي هاي اسلامي جستجوي كتاب در كتابخانه مركز بررسي هاي اسلامي نرم افزار مجموعه آثار استاد خسروشاهي در نور فروش اينترنتي كتب انتشارات كلبه شروق

روابط تاريخي ـ فرهنگي ايران و مصر

تاريخ : 1388/10/17
موضوع مقاله : تاريخي ,


روابط  تاريخي  ـ فرهنگي  ايران  و مصر

اشاره : ايران  و مصر به  عنوان  دو كانون  اصلي  تمدن  شرق ، از گذشته  بايكديگر مراوده  داشته  و در پيشبرد تاريخ  و تمدن  بشري  نقشي  حياتي  ايفاكرده اند. در طول  تاريخ ، مردم  ايران  و مصر همواره  به  همكاري  روز افزون تمايل  نشان  مي دادند. آشنايي  با پيشينه  تاريخ  و فرهنگي  روابط  دو كشورمي تواند ما را در خصوص  درك  موقعيت ها و ضرورت هاي  كنوني  كمك  نمايد. نگارنده  در اين  مقاله  به  مناسبات  ايران  و مصر در دوران هاي  قديم  وپس  از اسلام  و در قرن  اخير و نقش  روحانيان  در روابط  دو كشور، حركت اصلاحي  سيد جمال الدين  حسيني ، تقريب  بين  مذاهب  و شيخ  محمد تقي  قمي  و در پايان  به  ايران  و مصر و چالش  جهاني  شدن  و گفت  و گوهاي  تمدن ها مي پردازد.

مقدمه :  ايران  و مصر به  عنوان  دو مركز عمده  و دو حوزة  اصل  تمدن  شرق ، از دير بازبا يكديگر ارتباط  داشته ، در پيشبرد تاريخ  و تمدن  بشري  نقشي  بسيار تعيين  كننده  ايفا كرده اند. آغاز اين  روابط   به  زمان هاي  بسيار دور باز مي گردد، زماني كه  هر دو كشور « گهواره  تمدن » خوانده  مي شدند. در طول  تاريخ  اين  روابط ، اگر چه  شاهان  وقت ، گاهي  از سر حسادت  و زماني  ديگر بر اثر رقابت ،يكديگر را به  چالش  مي طلبيدند، ولي  مردم  ايران  و مصر همواره  به  ارتباط  وهمكاري  بيشتر تمايل  نشان  مي دادند. به  هر حال  آشنايي  با سابقه  تاريخي  وفرهنگي  روابط  دو كشور مي تواند ما را  در زمينه  شناخت  و موقعيت ها، ضرورت ها  و شرايط  حاضر كه  بسط  و تحكيم  روابط   را  در  راستاي  مصالح كشور و امت  اسلامي ، امري  ضروري  ساخته  است ، ياري  كند.

مناسبات  ايران  و مصر در عهد باستان 
بر اساس  اسناد تاريخي  موجود، ايرانيان  به  فرمان  « كورش » و توسط  جانشين  وي  « كمبوجيه » بر مصر تسلط  يافتند. اگر چه  مورخان  يونان  به  ويژه «هرودوت » با ذكر نكات  منفي  از عملكرد ايرانيان  در مصر به  تحريف  تاريخ  پرداخته اند، ولي  منابع  قديم  مصري  از رفتار ايرانيان  با مصريان  به  نيكي  يادكرده اند. ادارة  « ميراث  فرهنگي » و باستان  شناسي  مصر به  منظور دستيابي  به همين  منابع ، اخيراً گروهي  را جهت  كشف  آثار لشكركشي  « كمبوجيه » به  بيابان هاي  داخلي  مصر اعزام  كرده  است . كانون  عمليات  اكتشافاتي  اين  گروه در كوير مصر ميان  واحه  الخارجه  و واحه  الداخله  قرار دارد.
« داريوش » در تكميل  فتوحات  « كمبوجيه » از جنوب  مصر به  سوي  حبشه  لشكركشي  نمود. بر اساس  كتيبه اي  كه  به  چهار زبان  فارسي  باستان ، ايلامي ،آشوري  و مصري  نوشته  شده ، « داريوش » طرح هايي  براي  حفر كانالي  ميان  درياي  مديترانه  و سرخ  تهيه  كرده  بود.
در منابع  و كتب  تاريخي  مصري  آمده  است  كه  ايرانيان  در زمان  هخامنشيان  به  فرمان  « داريوش »، « تقويم » و « طب » را از مصريان  آموختند. در مقابل  مصريان از نظام  آبياري  ايرانيان  يعني  به  « قنات » الگو برداري  كردند! همچنين  به  دستور داريوش  كتابخانه هايي  در مصر احداث  گرديد كه  تا آن  زمان  در اين  كشورناشناخته  بود.
« قلقشندي » در « صبح  الاعشي »، از برگزاري  جشن  نوروز ( النيروز) در مصرسخن  مي گويد. مضافاً اين  كه  مصريان  بعدها به  تقليد از ايرانيان ، روز اعتدال  بهاري  ( شم  النسيم ) را جشن  گرفتند و مهرگان  ( مهرجان )، روز آغاز سال  كشاورزي  مصريان  گرديد...
روابط  ايران  و مصر به  دنبال  حملات  «اسكندر مقدوني » و تسلط  جانشينان وي  بر منطقه ، بيشتر تحت  تأثير سياست  جنگي  و مناسبات  متشنج  ايران   و روم   قرار گرفت ... همان  طور كه  فراز و نشيب هاي  ديگر همواره   در روابط   دو كشور، وجود داشته  است .
 
روابط  ايران  و مصر در دوران  پس  از اسلام 
پس  از پيدايش  و ظهور اسلام  در شبه  جزيره  عربستان  و گسترش  آن  به  سمت شرق  و غرب ، مردم  ايران  و مصر نيز به  اسلام  گرويدند. در نيروهاي  رزمي ارتش  اسلام  كه  براي  فتح  مصر آماده  مي شدند، شماري  از ايرانيان  حضورداشتند كه  غالباً خراساني  بودند. بعدها گروهي  از ايرانيان  با مهاجرت  ازايران ، در مصر رحل  اقامت  افكندند. شماري  از فرزندان  سلمان  فارسي  ( از اصحاب  بزرگوار پيامبر) در مصر و شماري  ديگر در ايران  مي زيستند. در آن  دوره  همه  مسلمانان  بر محور اسلام  گرد آمده  بودند و مسأله  هويت  قومي  يا وابستگي  جغرافيايي ، امري  ثانوي  و فرعي  تلقي  مي شد. به  همين  دليل ،نشانه هاي  فراواني  از تبادل  فرهنگي ، سياسي ، علمي  و اقتصادي  ميان  كليه  ملل  اسلامي  از جمله  ايران  و مصر وجود دارد. « ليث  بن  سعه » امام  فقه  وحديث  ـ متولد سال  94 هجري  كه  آوازه اش  در ميان  مردم  مصر پيچيده  بود ـ ايراني  الاصل  است . « كندي » در كتاب  « ولاة  مصر» تصريح  مي كند كه  بسياري از استانداران  مصر در دوره  او ايراني  بودند. وي  حتي  زادگاه  اين  افراد  را هم  ذكر مي كند، مثلاً مي گويد: « عون  بن  يزيد» از اهالي  گرگان  و « هوثمه  ابن  اعين »از اهالي  بلخ  است . مورخان  از چند شاعر ايراني  ياد كرده اند كه  از قرن  چهارم  هجري  به  بعد به مصر عزيمت  كرده ، در آنجا تأثير گذار بودند. مانند: ابونواس  كه  بعضي  وي  را بزرگترين  شاعر دوران  عباسيان  به  شمارآورده اند. ناصر خسرو قبادياني  شاعر و حكيم  مشهور نيز در قرن  پنجم هجري  از مصر ديدن  و مدتي  در اين  كشور اقامت  گزيد. وي  به  عنوان « حجت » جزيره  خراسان  و در راستاي  تبليغ  « اسماعيليه » از سوي  « المستنصربالله» خليفه  فاطمي  به  ايران  اعزام  گرديد. ناصر خسرو در سفرنامه  خود، مطالب  ارزنده اي  دربارة  مصر، نيل ، نحوه  زندگي  مردم  و بناها  و ساختمان هاي   موجود در اين  كشور بيان  كرده  است .  سعدي  از ديگر شاعران  ايراني  است  كه  در زمان  ايوبيان  مدتي  در مصر اقامت  گزيده  بود. رهاورد اين  سفر، مجموعه اي  از داستان هاي  پند آموزي  است  كه  شيخ  اجل  آنها  را  در بوستان  و گلستان  آورده  است .
فخر الدين  عراقي  شاعر و صوفي  مشهور در قرن  هفتم  هجري  به  مصر رفت  ومورد تكريم  سلطان  واقع  شد و به  منصب  « شيخ  الشيوخي » رسيد. شيخ الشيوخ  در آن  دوران  به  رييس  خانقاه  گفته  مي شد نخستين  خانقاه  در زمان ايوبيان  در مصر ساخته  شد و از آن  زمان  به  بعد، امر او  وزراي  مصر در احداث  خانقاه  با يكديگر به  رقابت   برخاسته ، اموال   فراواني   را  وقف  آن   كردند. در دوران  مماليك ، تعداد خانقاه ها افزايش  يافت . اين  خانقاه ها در حال  حاضر يكي  از نشانه هاي  معماري  مصري  است  كه   تأثير معماري  ايراني  در آن  كاملاً آشكار است .

صفحات -> 1 - 2 - 3 - 4 - 5



تمامی حقوق سایت برای دفتر حفظ و نشر آثار و اندیشه های استاد سید هادی خسروشاهی (ره) محفوظ است