• صفحه اصلي
  • زندگينامه
  • كتابها
    • كتب فارسي
    • كتب عربي
    • دانلود كتاب
  • مقالات
    • سياسي
    • فرهنگي
    • تاريخي
  • مصاحبه
    • سياسي
    • فرهنگي
    • تاريخي
  • خاطرات
    • علما و مراجع
    • شخصيت هاي داخلي
    • شخصيت هاي بين المللي
  • آلبوم
    • شخصيتهاي بين الملي
    • شخصيتهاي ايراني
    • علما و مراجع
    • كنفرانسها
    • مصر
    • واتيكان
    • متفرقه
  • ويژه نامه
  • اخبار
    • اخبار سايت
    • اخبار فرهنگي
  • پيوندها
  • تماس با ما

ويژه نامه

يادمان استاد خسروشاهي رحمت الله عليه
يادمان استاد خسروشاهي رحمت الله عليه

تبليغات

پايگاه اطلاع رساني مركز بررسي هاي اسلامي جستجوي كتاب در كتابخانه مركز بررسي هاي اسلامي نرم افزار مجموعه آثار استاد خسروشاهي در نور فروش اينترنتي كتب انتشارات كلبه شروق

جستارهايي در منش سياسي و مبارزاتي آيت الله العظمي سيد ابوالقاسم خوئي در دوران زعامت حوزه علميه نجف

تاريخ : 1395/09/06
موضوع مقاله : تاريخي ,


فقید سعید، مرجع عالیقدر جهان تشیع، مرحوم حضرت آیت ‌الله العظمی سید ‌ابوالقاسم موسوی خوئی (قده)، گذشته از مكانت والای علمی و فقهی، از جنبه سیاسی و مواجهه با زورمداران و دین‌ستیزان نیز از سابقه‌ای ارجمند برخوردار بود. این پیشینه‌گران، عمدتاً تحت‌الشعاع مقام علمی آن بزرگوار قرار گرفته وكمتر به دیده محققان آمده است. درگفت‌و‌شنودی كه پیش‌روی دارید، محقق فرزانه آیت‌الله سیدهادی خسروشاهی، به بازخوانی این بعد از شخصیت علمی آن مرجع فقید در حوزه نجف پرداخته و آثار و پیامدهای آن را روایت نموده است. لازم به ذكر است نوشتار پیش‌رو، برشی از یك مقال مبسوط درباره زندگی و زمانه مرحوم آیت‌الله‌العظمی خوئی است. امید آنكه مقبول افتد.
  
از جنبه سیاسی و اهتمام به مسائل جامعه اسلام وتشیع، باید گفت مرحوم آیت‌الله‌العظمی خویی (رحمه‌الله)، مردی حر و آزاده، مخالف ستمگران و جباران بود و آرزوی اعتلای اسلام و عظمت همه مسلمانان را در سر داشت و در راه آن تلاش می‌كرد.
 
مرجع فقید و انقلاب 1920 عراق علیه انگلستان
 
او هنگامی وارد حوزه نجف اشرف شد كه نزاع و درگیری به خاطر مشروطیت، عراق را نیز فرا گرفته بود و این درگیری بین طرفداران آیت‌الله سیدمحمدكاظم یزدی و طرفداران آیت‌الله ملامحمدكاظم خراسانی به‌شدت جریان داشت و چیزی از انقلاب مشروطیت نگذشته بود كه آیت‌الله خراسانی و به دنبال آن آیت‌الله یزدی به رحمت حق پیوستند و تا شروع جهاد علمای عراق علیه انگلیس در سال 1920 میلادی، مجتهدان مبرز و متشخص عراق، آیت‌الله میرزا محمدتقی شیرازی و آیت‌الله شیخ الشریعه اصفهانی بودند. در این دوران بود كه انگلستان با عراق وارد جنگ شد و حوزه علمیه نجف، جهاد علیه انگلستان را اعلام كرد. مرحوم شیخ‌الشریعه اصفهانی ـ ‌كه یكی از اساتید مهم آیت‌الله خوئی بود ـ  سهم مهمی را در این جهاد ایفا كرده و طبعاً در تمامی این مسائل و بحران‌ها، آیت‌الله خوئی حضور كامل داشته است.
 
در مواجهه با حزب بعث عراق

آن مرحوم تاب و تحمل مظالم، مفاسد و نظامات غیرشرعی را نداشت و پیوسته با آن ابراز مخالفت می‌كرد. او در طول زندگی نورانی و پربركت خود از مبارزه با جور خسته نمی‌شد و لذا در تمام مبارزات و نهضت‌هایی كه در عصر آن مرحوم در عراق، ایران و سایر كشورهای اسلامی اتفاق افتاده، شركت فعال داشته است. فی‌المثل در مبارزه شیعیان عراق و حوزه علمیه نجف با حزب بعث به رهبری مرحوم آیت‌الله حكیم، آیت‌الله خوئی نیز از رهبران آن نهضت به‌شمار می‌رفت. آری آنجا كه حزب جنایتكار بعث به قصد نابودی شیعیان عراق دست به رفتار جنون‌آمیزی زده بود، حوزه علمیه نجف و شیعیان عراق نهضتی را به رهبری مرحوم آیت‌الله حكیم آغاز كردند و در اعلامیه‌ای كه از طرف حوزه علمیه نجف در این‌باره منتشر شده، آمده است: «رئیس‌جمهور فوراً وزیر جنگ و بعضی از وزرا و شخصیت‌های حزبی را به نجف روانه كرد تا از آیت‌الله حكیم دلجویی و مردم شوریده و ناراحت را آرام كنند. همان شب هیئت فرستاده دولت به محضر ایشان شرفیاب می‌شوند و پس از اینكه آیت‌الله حكیم و آیت‌الله خوئی «دام ظلهما» از وضع دولت اظهار ناراحتی سخت می‌كنند وزیر جنگ وعده می‌دهد همین شب به این رفتار دولت خاتمه خواهند داد....» باز در اعلامیه مزبور می‌خوانیم:«آیت‌الله حكیم تصمیم گرفتند مستقیماً با مردم درباره اوضاع نگران‌كننده روز صحبت كنند و برای این موضوع عصر روز 28 صفر یعنی روز وفات حضرت رسول اكرم(ص) در نظر گرفته شد.»
 
جمعیت بیش از 70 هزار نفر در صحن مطهر و اطراف صحن به‌طور بی‌سابقه‌ای جمع شدند و پس از تشریف‌فرمایی حضرت آیت‌الله حكیم و آیت‌الله خوئی، آیت‌الله‌زاده عالی‌قدر ایشان آقا سیدمهدی حكیم به میز خطابه نزدیك شدند و خطابه پدر بزرگوار خود را قرائت كردند. در این اعلامیه آیت‌الله خوئی را همسنگر آیت‌الله حكیم می‌بینیم كه نهضت را رهبری می‌كردند. آیت‌الله حكیم تا زنده بود این مبارزه همچنان ادامه داشت و پس از رحلت ایشان آیت‌الله خوئی دائماً با این حزب كثیف درگیری داشت.
 
مواجهه مظلومانه با بعثی‌ها پس از رحلت آیت‌الله حكیم
 
آیت‌الله حاج شیخ جعفر سبحانی در زیر عنوان «مظلومیت آیت‌الله خوئی» می‌نویسد:«مراجع بزرگی مانند شیخ مفید، سید مرتضی و شیخ طوسی در سرزمین عراق با یك رشته ناملایمات روبه‌رو شدند و گرفتار چه مصائبی بودند و بحق آیت‌الله خوئی در مدت زعامت خود با مصائب و مشكلات فراوانی روبه‌رو شد، زیرا پس از تسلط عبدالكریم قاسم بر عراق و كودتاهای مكرر وضع روحانیت و مردم متدین نجف دچار مشكل شد. كمونیست‌های وطنی از یك‌سو و بعثی‌های بی‌رحم از سوی دیگر عرصه را به روحانیت تنگ كردند، خصوصاً از سال 1389 كه بعثی‌ها روی كار آمدند مصائب زیادی آفریدند و آیت‌الله حكیم و پس از آن آیت‌الله خوئی را با مشكلات زیادی روبه‌رو كردند. در شهامت و استقامت این مرد بزرگ همین بس كه از دوران تسلط بعثی‌ها تا به امروز كه ربع قرن از آن می‌گذرد آنان نتوانستند از این مرجع بزرگ برگی به نفع خود دریافت كنند یا در جنگ تحمیلی علیه ایران دست‌خطی از او بگیرند و او پیوسته با حفظ مرجعیت و حوزه علمیه نجف كوچك‌ترین باجی به آنان نداد و در عین حال ناملایمات را تحمل كرد تا آنجا كه متجاوز از 10 سال است كه گروهی از نزدیك‌ترین یاران وی به جرم خدمت و دیانت به زندان افتاده‌اند و از سرنوشت آنها خبری نیست. حتی یكی از فرزندان او یعنی آقای سید ابراهیم خوئی به وسیله بعثیان ربوده شد و هیچ نام و نشانی از او در دست نیست‌.»

رئیس وقت مجلس شورای اسلامی ایران پس از ارتحال آیت‌الله‌العظمی خوئی، ضمن تجلیل از مقام شامخ ایشان، درباره مبارزات آن مرحوم در مجلس گفت:‌«در طول حیاتشان بارها مورد فشار و آزار حكومت‌های جابر مسلط بر سرزمین مظلوم عراق قرار گرفته است. در جریان انتفاضه اخیر شیعیان، در واقع رهبری این امر را این عالم عالی‌قدر با تشكیل شورای انقلاب و رهبری به عهده داشتند با آن كهولت سن كه این انتفاضه با قساوت بی‌نظیر حكومت بعث عراق و سكوت كاملاً معنادار مجامع جهانی روبه‌رو و سركوب شد، ایشان مورد اهانت، تحت فشار و بازداشت قرار گرفت و این تضییقات، تحت فشار و بازداشت قرار گرفتن‌ها تا لحظه ارتحال ایشان ادامه داشت.» وی در ادامه می‌گوید:«آنطور كه من شنیده‌ام متأسفانه رژیم بعث عراق این قساوت را در برخورد با جنازه ایشان نیز تكمیل كرده است. اگر خبرش درست باشد حتماً اجازه تشییع جنازه این عالم عالی‌قدر را هم نداده‌ و چنین برخورد وقیحانه‌ای را روا داشته‌اند كه خود اهانت بزرگی به عالم تشیع و جهان اسلام است.»

در پیام تسلیت حضرت آیت‌الله اراكی در این باره آمده است:«‌در سال‌های اخیر و حوادث خونبار عراق همچون اجداد طاهرینش از طاغوت زمان و حزب بعث كافر چه رنج‌ها كشید و چه خون دل‌ها خورد و همچنان استقامت كرد و به پاسداری از حریم تشیع و حوزه نجف اشرف ادامه داد و در حد توان مبارزه كرد.»
 
رنج‌های مرجع بزرگ در جریان مبارزات
به روایت گزارش مركز اسناد حقوق بشر عراق
 
به گزارش مركز اسناد حقوق بشر عراق، آیت‌الله‌العظمی خوئی در معرض بسیاری از اذیت، آزار و اقدام‌های ستمگرانه رژیم عراق قرار گرفته بودند، از جمله باید به موارد زیر اشاره كرد:

1ـ تحت نظر قرار گرفتن ایشان در منزل مسكونی‌شان و ممنوعیت دیدار اعضای خانواده و نزدیكان با ایشان.
2ـ بازداشت تنی چند از افراد خانواده و نزدیكانشان.
3ـ مصادره بسیاری از مؤسسه‌های مربوط به ایشان از سوی دولت.
4ـ تخریب مدرسه تحقیقات مذهبی آیت‌الله‌العظمی خوئی كه در برگیرنده یكی از بزرگ‌ترین كتابخانه‌ها در نجف اشرف بود.
5ـ اعدام چند نفر از افراد خانواده‌شان از جمله سید‌محسن و سیدحسین در تاریخ 1991/1/9
6ـ جلوگیری از سفر ایشان به خارج به‌منظور معالجات پزشكی در چندین نوبت.
7ـ بازداشت ایشان و وادار كردنشان به ملاقات با صدام و ظاهر كردن ایشان در صفحه تلویزیون در تاریخ 20 مارس سال 1991.
8- جلوگیری از اعزام تیم‌های پزشكی از سوی سازمان‌های بین‌المللی بی‌طرف به‌منظور معالجه ایشان.
9ـ زیر نظر قرار دادن نمایندگان ایشان در شهرها و مناطق مختلف عراق و بازداشت بسیاری از آنان.
10ـ جلوگیری از ادامه فعالیت‌های مذهبی و علمی به دستور شخص صدام.
11ـ شایع كردن تبلیغات مغرضانه به‌منظور ایجاد شك و شبهه نسبت به شخصیت ایشان.

همچنین مسائلی مربوط به  بعد از درگذشت ایشان است كه موارد زیر را شامل می‌شود:

1ـ تمركز واحدهای نظامی و گشتی‌های گارد جمهوری از بامداد تاریخ 1992/8/6 در نجف.
2ـ اقدام به بستن راه‌های نجف‌ـ‌كربلا و نجف‌ـ‌كوفه در شب‌های جمعه و شنبه.
3ـ قطع تماس‌های تلفنی نزدیكان و اطرافیان ایشان از بامداد شنبه 1992/8/8.
4ـ تحت نظر قرار گرفتن چندین تن از علما، طلاب و نزدیكان به ایشان از تاریخ 1992/8/8 و جلوگیری از خارج شدن آنان از منازلشان.
5ـ جلوگیری از تشییع جنازه مطهر ایشان حتی از سوی اعضای خانواده‌شان.
6ـ دفن جنازه مطهر ایشان به‌طور محرمانه در ساعت 4:30 بامداد.
7ـ جلوگیری از برقراری مجلس ترحیم و مراسم بزرگداشت ایشان در مساجد و حسینیه‌ها در كلیه مناطق عراق.
8ـ مخالفت با درخواست اعضای خانواده ایشان برای اعزام یك تیم پزشكی برای بازدید از جنازه وی و تشخیص علت مرگ.
9ـ برقراری حالت منع آمد و رفت به مدت چند ساعت در نجف، در پی انتشار خبر درگذشت ایشان و برقراری منع آمد و رفت از ساعت 8 شب شنبه تا بامداد یك‌شنبه 1992/8/9.
10ـ وادار كردن بسیاری از مغازه‌های شهر نجف به گشودن درهای مغازه‌ها و تجارتخانه‌ها به‌منظور پیشگیری از اعتصاب عمومی و سرایت آن به سایر شهرهای عراق.
11ـ جلوگیری از سوگواری مردم و پوشیدن لباس‌های مشكی.
مركز اسناد حقوق بشر در عراق بدین مناسبت غم‌انگیز اعلام می‌كند در آرشیو خود ده‌ها مدرك وجود دارد كه رسواگر زیر پا گذاشتن حقوق شیعیان در عراق به‌طور اعم و حوزه علمیه نجف اشرف و در سر لوحه آن مرجع تشیع راحل از سوی رژیم عراق است و آماده است تا این مدارك را در اختیار سازمان‌های ویژه دفاع از حقوق بشر قرار دهد.
 
آیت‌ الله ‌العظمی خوئی در آئینه توصیف رهبر معظم انقلاب

پیام رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله)به مناسبت ارتحال آیت‌الله‌العظمی خوئی، دربردارنده توصیفی جامع از منش علمی و عملی آن شخصیت بزرگ است كه می‌تواند مكمل سخن ما درباره پیشینه مبارزات آن بزرگوار باشد: «با تأسف و تأثر فراوان با خبر شدیم كه عالم جلیل‌القدر و فقیه عظیم‌الشأن حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای حاج سید ابوالقاسم خوئی مرجع تقلید بزرگوار روز گذشته دار فانی را وداع گفته و به جوار رحمت حق رحلت نمودند. این حادثه برای جهان اسلام مخصوصاً حوزه‌های علمیه مصیبتی بزرگ است. آن عالم بزرگ بقیه سلف صالح و یكی از پرچمداران علوم اسلامی و یكی ازمراجع بزرگ تقلید دوران معاصر بود. ایشان در بسیاری از علوم اسلامی رایج در حوزه‌های علمیه از اساتید مسلم و كم نظیر به حساب می‌آمد. فقیهی بزرگ و اصولی‌ای عمیق و مفسری نوآور و رجالی‌ صاحب مكتب و متكلمی زبر‌دست بود. آثار علمی ارزشمند این مرد بزرگ به ده‌ها جلد كتاب در فقه، اصول، تفسیر و رجال منحصر نمی‌شود. هزاران شاگرد تربیت یافته در حوزه دروس غنی و سرشار او هم اكنون در همه بلاد اسلامی منتشرند.
 
این بزرگوار یكی از نخستین كسانی بود كه پس از شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه حوزه‌ علمیه نجف را به اهمیت حوادث ایران متوجه ساخت و سعی و كوششی ارجمند در همراهی با حركت عظیم روحانیت و مردم در ایران مبذول كرد. در نهضت خونین مردم عراق در رمضان سال 1411 هجری قمری قطب اصلی نهضت و مركز صدور حكم قیام اسلامی بود و به همین جهت پس از سركوب شدن این نهضت به وسیله رژیم خونخوار بعثی این كهن مرد دانشمند مورد آزار، شكنجه و اهانت مأموران سنگدل بعثی قرار گرفت و در معرض خطر جدی واقع شد و پس از آنكه به فضل الهی از خطر نجات یافت تا مدت‌ها در شرایط سخت زیر نظر مأموران بعثی قرار داشت. عمر طولانی و پربركت این مرد بزرگ كه نزدیك به یك قرن امتداد یافت سرشار از آزمایش‌های الهی و نمایشگر سعی و تلاش یك انسان مؤمن و پرهیزگار است.»

منبع: روزنامه جوان

حجم : 63844
عرض : 255
ارتفاع : 167

تمامی حقوق سایت برای دفتر حفظ و نشر آثار و اندیشه های استاد سید هادی خسروشاهی (ره) محفوظ است