در تمام این مدت، پدران روحانى ـ مسیحى، به بهانه «تبشیر پیام صلح و دوستى مسیح»! در كنار نیروهاى مسلح اشغالگر پرتغال ها قرار داشتند و به ظاهر به تبشیر مسیحى گرى و در واقع به تحكیم پایه هاى قدرت و سلطه نیروهاى اشغالگر مشغول بودند. پیر دو بریزوئلا ـ Pierre de Brizuella ـ كشیش پرتغالى، در یك تحقیق تاریخى كه به آكادمى تاریخ «مادرید» عرضه داشته، تصویر روشنى از همكارى مشترك پدران روحانى با نیروهاى اشغالگر پرتغالى را ترسیم مى كند. و اصولاً در آن دوران دستور مستقیم پاپ «الكساندر ششم» این بود كه مردم همه سرزمین هایى كه توسط نیروهاى پرتغالى ـ یا دیگران ـ كشف و فتح مى شوند، باید به «مسیحیت» بپیوندند! و به دنبال آن، به دستور «كاردینال خیمنز» میسیونرهاى مسیحى، پیشاپیش سربازان متجاوز حركت مى كردند و ضمن تقویت روحیه سربازان بیگانه، با نشر اندیشه هاى تسلیم طلبانه در میان مردم بومى، به تحكیم پایه هاى قدرت استعمار مى پرداختند.

 

كم كم كل منطقه به عنوان مستعمره رسمى، زیر سلطه انگلیسى ها قرار گرفت و دویست سال دوران سیاه تبهكارى هاى استعمارى انگلیس در منطقه ادامه یافت و ما هنوز شاهد آثار شوم آن هستیم.  البته میسیون هاى تبشیرى پروتستانیسم از قرن هفدهم فعالیت خود را آغاز كرده بودند و پدران روحانى فرقه پروتستان نیز، همگام لشگریان انگلیس، و یا پیشاپیش آنان، در همه جا حضور داشتند و خلیج فارس، یكى از این سرزمین ها بود. تبشیر گران انگلیسى، از دیگر مبشران مسیحیت فعالتر بودند، چرا كه استعمار انگلیس از نقش كلیدى مذهب در پیشبرد اهداف امپریالیستى و وادار ساختن مردم به تسلیم آگاه بود و به همین دلیل ده ها گروه تبشیرى مانند:

مجمع میسیونرى بابتیست ها، انجمن میسیونرى لندن، سازمان میسیونرى اسكاتلند، انجمن تبشیرى گلاسكو، سازمان تبلیغى كلیسا، و بالاخره انجمن كتب مقدسه براى بریتانیا و خارج «British and Fareign Bibl Society » از سال 1792 م. تا سال 1804 م. تأسیس و به فعالیت در سراسر جهان، از جمله خلیج فارس پرداختند و در واقع به طور آشكار و روشن به بازوى نیرومند امپریالیسم بدل شدند.

«هنرى مارتین» از فعالترین و معروف ترین كشیشان وابسته و حقوق بگیر انگلیس است كه با كمك بورژوازى و سرمایه دارى انگلیس، به نشر انجیل به زبان فارسى و عربى و تبشیر مسیحیت پرداخت. مارتین علاوه بر فعالیت در ایران و سرزمین هاى عربى حوزه خلیج فارس، و نشر انجیل به زبان فارسى وعربى، در ترجمه و نشر انجیل به زبان هاى ایتالیایى، یونانى، فرانسه و هندى نیز سهم عمده اى به عهده داشت.«جان ملكم» نماینده كمپانى هند شرقى انگلیس، مسئول اصلى اعزام وى به منطقه بود و در واقع هدایت فعالیت هاى تبشیرى مارتین، به عهده كمپانى انگلیسى هند شرقى بود. هنرى مارتین توصیه نامه اى از «جان ملكم» براى «سرگوراوزالى» سفیر وقت انگلیس در ایران داشت كه با او همكارى لازم را به عمل آورد، و البته «اوزالى» خود پیشاپیش مأموریت داشت كه ایران را در زمینه هاى فرهنگى، اقتصادى، سیاسى و حتى مذهبى، به انگلیس وابسته سازد و اكنون همكار جدیدى براى او از راه مى رسید.

در بیوگرافى مارتین كه در لندن چاپ شده، به وضوح از همكارى وى با مزدوران استعمار با نظارت سفیر انگلیس سخن به میان آمده و حتى مى نویسند كه یادداشت هاى خود مارتین گواهى مى دهد كه وى با شبكه جاسوسى موجود در ایران ارتباط رسمى داشته است... مارتین پس از تكمیل ترجمه انجیل به فارسى و عربى، به هند رفت و از آنجا به انگلستان برگشت ولى راه او را، همكاران دیگرى كه از كلیساى به اصطلاح متدیست و نوگراى انگلیس، به منطقه اعزام شده بودند، ادامه دادند كه البته از لحاظ مذهبى هیچكدام تأثیرى در میان مردم مسلمان ایران نداشتند، ولى در تثبیت نفوذ و سلطه سیاسى استعمار انگلیس براى سالیان دراز و با نفوذ آنان در میان خاندان هاى شاهى، نقش به سزایى را ایفا كردند.

 

پدران روحانى انگلیسى، تبشیرگران صلح مسیحیت!، تنها در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس چنین نبودند. آنها در همه جا پیشتازان ارتش استعمارى به شمار مى رفته اند. «جواهر لعل نهرو»، در كتاب «نگاهى به تاریخ جهان» مى گوید: «به نظر چینى ها مبشران مسیحى براى تبلیغ مذهب به چین نیامده بودند و مبشر حسن نیت نبودند، بلكه آنها عمال امپریالیسم به شمار مى رفتند و به طورى كه یك نویسنده انگلیسى اعتراف مى كند در نظر چینى ها، ابتدا مبلغان مذهبى و به دنبال آن كشتى هاى جنگى مى آیند و بعد هم تصرف سرزمین ها آغاز مى گردد».(3 )